Odcinek 1 i 2.
W drugim roku I wojny, gdy Polska w całości znajduje się pod okupacją państw centralnych (Niemiec i Austro-Węgier), światowej sławy pianista i kompozytor Ignacy Jan Paderewski przyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, aby poświęcić się organizowaniu pomocy na rzecz Polski.
Jesień 1915 – Ignacy Jan Paderewski kilkakrotnie spotyka się z Edwardem Mandellem Housem, doradcą prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona, prosząc go o wsparcie dla sprawy polskiej; House deklaruje pomoc i wstawiennictwo u Prezydenta.
5 listopada 1916 – Niemcy i Austro-Węgry, chcąc pozyskać przychylność Polaków w przedłużającej się wojnie, ogłaszają proklamację, w której obiecują powstanie zależnego od nich Królestwa Polskiego.
15 sierpnia 1917 – w Paryżu powstaje Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele – organizacja polityczna, z czasem uznana przez najważniejsze państwa Ententy za oficjalne przedstawicielstwo Polaków na Zachodzie.
8 stycznia 1918 – Prezydent Woodrow Wilson przedstawia przed Kongresem USA program pokojowy złożony z czternastu głównych punktów; dla sprawy polskiej najważniejszy jest punkt trzynasty: Należy stworzyć niezawisłe państwo polskie, które powinno obejmować terytoria zamieszkane przez ludność bezsprzecznie polską, któremu należy zapewnić swobodny i bezpieczny dostęp do morza i którego niezawisłość polityczną i gospodarczą oraz integralność terytorialną należy zagwarantować paktem międzynarodowym. Sprawa niepodległości Polski – dotychczas marginalizowana – nie tylko pozyskuje potężnych sojuszników, ale też zostaje umiędzynarodowiona, stając się jednym z warunków przyszłego pokoju.
* * *
W grudniu 1917 podjęte zostają w Brześciu Litewskim rokowania pokojowe państw centralnych z Rosją bolszewicką – w ich następstwie państwa te (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja, Bułgaria) uznają Ukraińską Republikę Ludową, włączając w jej obszar etnicznie polskie Chełmszczyznę i część Podlasia. Polacy, mamieni dotąd przez okupantów ustanowieniem z ich nadania niepodległego państwa polskiego, a odsunięci od rokowań, doświadczają rozbioru nieodzyskanego nadal terytorium. I uwięziony w Magdeburgu Józef Piłsudski, i działający w Paryżu Roman Dmowski stają po stronie Ententy.
22 stycznia 1918 – Ukraińska Republika Ludowa proklamuje niepodległość.
9 lutego 1918 – podpisany zostaje traktat pokojowy pomiędzy państwami centralnymi, a Ukraińską Republiką Ludową.
Luty 1918 – na opanowanych przez państwa centralne terenach wybuchają protesty przeciwko niekorzystnemu dla Polaków traktatowi; II Brygada Legionów wypowiada posłuszeństwo Austro-Węgrom.
11 lutego 1918 – na fali oburzenia społeczeństwa zależny od podlegającej okupantom Rady Regencyjnej rząd Jana Kucharzewskiego podaje się do dymisji.
14 lutego 1918 – Polska Partia Socjalistyczna, Polskie Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Niezawisłości Demokratycznej i Zjednoczenie Stronnictw Demokratycznych ogłaszają odezwę: Państwa centralne dają nam przedsmak tego, jak w ich pojęciu ma być realizowana wolna i niepodległa Polska. Z pośpiechem rzezimieszków, rozszarpujących w ciemnościach swój łup, zgodziły się strony rokujące o pokój, by koszty wojny płaciła przede wszystkim Polska. Niedoszły „król polski i wielki książę litewski”, cesarz austro-węgierski słowa miłości i najgorętszego praw naszych uznania zakończył wydarciem nam olbrzymiego kęsa ziem bezsprzecznie polskich na rzecz nowego sojusznika. Sprzedano nas za kilka tysięcy wagonów żywności, sprzedano w sposób tak bezwstydny, tak wyzuty z najpierwotniejszej bodajby uczciwości, na jaki zdobyć się mógł jedynie dziedzic wielowiekowych sławnych tradycji habsburskich. […]. Ten nowy cios musi odeprzeć Naród Polski z największą mocą, z całkowitym skupieniem sił, których nic złamać ani z drogi sprowadzić nie zdoła.
27 lutego 1918 – Rada Regencyjna przyjmuje dymisję Jana Kucharzewskiego i jego gabinetu; powstaje prowizorium rządowe Antoniego Ponikowskiego.
You must be logged in to post a comment Login